در چنین روزی در سال 1514 میلادی جنگ چالدران بین دولتین ایران و عثمانی به وقوع پیوست .در این جنگ شاه اسماعیل صفوی به دلیل نداشتن سلاح جنگی آتش زا به طرز سختی از سلطان سلیم عثمانی  شکست خورد و بخش هایی از غرب کشور به امپرطوری عثمانی واگذار شد . پس از این جنگ صفویان تصمیم به تشکیل ارتشی منسجم با سلاح آتشین گرفتند . این شکست در زمان شاه عباس معروف به کبیر تلافی شد و سرزمین های از دست رفته ، باز پس گرفته شد.  حماسه چالدران باعث تشکیل دولت ملی ایران شد که بعد از 900 سال ،  بار دیگر برصحنه جغرافیای سیاسی دنیا قرار گرفت .

لویی شانزدهم آخرین پادشاه فرانسه در چنین روزی  در سال 1754 میلادی به دنیا آمد . او د ر بین سالهای 1774 تا 1792 بر این کشور حکومت کرد . وی بدنبال انقلاب فرانسه با گیوتین اعدام شد .

کرنک آهنگساز بر جسته اطریشی در چنین روزی در سال 1900 میلادی به دنیا آمد . "جانی اسپیلت " عنوان مهمترن اثر موسیقایی وی است .

لامبرت آهنگساز بر جسته انگلیسی در چنین روزی در سال 1905 میلادی به دنیا آمد ." شاه پست " عنوان مهمترین اثر موسیقایی اوست .

آدم اف  نمایشنامه نویس  بر جسته روس در چنین روزی در سال 1908 میلادی به دنیا آمد .   " پاولو پائولی "عنوان مهمترین اثر ادبی اوست .

راشل ، هجو نویس سیاسی آمریکایی  در چنین روزی در سال 1932 به دنیا آمد . او پینانیست هم بود ." مردم واقعی" عنوان مهمترین اثر اوست .

والنتیون هنرمند و بازیگر ایتالیایی الاصل در چنین روزی در سال 1926 میلادی در گذشت . وی به عنوان  ستاره  سینمای  صامت مشهور است . "عاشق بزرگ "عنوان مهمترین فیلمی  است که او در آن  ایفای نقش کرده است .

ابو علی حسین ابن عبد الله ، معروف به شیخ الرییس پزشک ، ریاضیدان ، فیلسوف و منجم ایرانی در سال 370 ه ق در خرمثین از توابع بخارا به دنیا آمد . وی در هجده سالگی    چنانکه خود نوشته است از تعلم همه علوم فارغ شد و دربیست و یک سالگی دست یه تالیف و تصنیف زد . در بیست و دو سالگی پدرش در گذشت و ابن سینا متصدی شغل او شد . او بعد ها به علت  نابسامانی اوضاع سیاسی بخارا ، این شهر را ترک گفت  و به گرگانج  نزد خوارزمشاه رفت . سلطان غزنوی همان هنگام از او خواست که به غزنه رود اما بوعلی خواسته او را نپذیرفت . ابن سینا در بازگشت به گرگان با ابو عبید جوزجانی آشنا شد و هم در این سفر کتاب المختصر الاوسط ، کتاب المبدا والمعاد و مقداری از کتب قانون و نجات را تالیف کرد .حکیم  ابو علی  سینا در حدود 405 ه ق به ری رفت و در اوایل سال بعد به قزوین عزیمت کرد و از آنجا با سفر به همدان در این شهر  رحل اقامت گزید و نه سال در آن شهر ساکن بود تا اینکه در میان دیلمیان به وزارت رسید . بر اثر سعایت معاندان شیخ پس از وزارت ، چهار ماه به زندان افتاد و در این مدت چند کتاب و رساله مهم تالیف کرد . ابن سینا تا آخر به در خدمت علاء الدوله کاکویه بود تا آنکه در سال 428ه . ق در همدان در گذشت . پیکر او در همدان  مدفون است . در مشرق زمین فلسفه یونانی هیچگاه مفسری با عمق و دقت ابن سینا نداشته است . وی  آرای  آنان را با نظرات یکتا پرستی اسلام در هم می  آمیخت و به این طریق در فلسفه مشا مباحثی آورد که در اصل یونانی آن سابقه ای نداشته است . او در حوزه علم طبابت نیز استادی حاذق و طبیبی عالم بود به گونه ا ی که بسیاری از بیماری های صعب العلاج آن دوران را درمان می کرد . وی  در حوزه نجوم و ریاضی نیز صاحب رای است . به پاس ارج  نهادن به تلاش های پزشکی آن عالم بزرگوار روز اول شهریور هر سال به یاد او بنام روز پزشک گرامی داشته می شود .

در چنین روزی در سال 1369 پرویز ناتل خانلری از ادبا و ومحققان ادب فارسی دیده از جهان فروبست . خانلری پس از در یافت در جه دکترای خود به تحقیق در حوزه ادبیات فارسی مشغول شد که مهمترین آنها انتشار مجله ادبی سخن بود . وی همچنین در دوران زندگی خود آثار مختلفی را در باره ادب فارسی و پیوند آن با اسلام منتشر ساخت .

حضرت علی ابن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثنا در  سال 148 ه ق در شهر مدینه دیده به جهان گشودند . البته درباره  ماه و سال ولادت و همچنین تاریخ شهادت آن حضرت اختلاف است و برخی از روات، ولادت آن حضرت را دریکی از سالهای  148 و 151 و 153ق  می دانند اما روایت پیش گفته معتبر تر از سایرین  است . کنیه آن حضرت ابوالحسن و ابوعلی است و القاب ایشان عبارتند از : رضا، صابر، زکی، ولی، فاضل، وفی، صدیق، رضی، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحد ین، کفوالملک، کافی الخلق، رب السریر، و رئاب التد بیر. اما  مشهورترین لقب آن حضرت «رضا» است . نام پدر شان حضرت امام موسی الکاظم (ع) و نام مادر  گرامیشان ام البنین است . امام (ع) مدت بیست سال ،  امامت شیعیان را برعهده داشتند که این بیست سال مصادف است با دوره پایانی خلافت هارون عباسی.  پس از آن سه سال از دوران خلافت امین ، دو سال  از  جنگ و جدایی میان خراسان و بغداد و سر انجام دوره ای از خلافت مأمون در دوره امامت ایشان قرار دارد . پنج پسر و یک دختر برای ایشان  ذکر کرده اند. هفده سال از بیست سال امامت حضرت رضا(ع)  در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت.
امام رضا(ع) در مدینه، پس از شهادت پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگى امور پرداخت . ایشان به تدریس و تعلیم علوم آل الله به  شاگردان خود ادامه می  داد  و به  تکمیل حوزه علمیه جدش امام صادق(ع) مشغول بود . موقعیت امام رضا(ع) در مدینه، همه علما و شخصیتهاى سیاسى و اجتماعى حجاز را تحت الشعاع خود قرار داد، مردم آن بزرگوار را در همه شؤون مادى و معنوى، مرجع و پناه خود مى دانستند. آن حضرت براى رفع مشکلات اجتماعى، فرهنگى و سیاسى مردم، در همه امور دخالت مى کرد، و در متن جامعه قرار داشت، و در امور و مسائل مختلف اجتماعى هرگز لحظه اى بى تفاوت نزیست، به ویژه در دو بعد فرهنگى و سیاسى، تلاش فراوان داشت.در خصوص ولایتعهدی مامون و پذیرش این امر از سوی  امام (ع) بحث های مختلفی میان مورخین تاریخ اسلام صورت گرفته است .
بر اساس اسناد تاریخی  همواره مأمون با حضرت مکاتبه داشت و از او مى خواست تا به مرو آید. او آن قدر بر این امر اصرار ورزید که به نوعی به اجبار ،  امام (ع) را به سوی سرزمین مرو فراخواند .  امام على بن موسى(ع) که  شیوه خلفا را مى‏شناخت و زندان های طولانى پدر را با همه تلخى ها و رنج هایش به یاد داشت و مى‏دانست که به هر حال، مأمون  از حضور آزادانه امام میان مردم نگران است و از این نگرانى، آسان نخواهد گذشت. لذا امام(ع)  به سوی مرو رفت .  در مسیر حرکت امام(ع) از مدینه به سوی مرو  مردم هر شهر عاشقانه به دیدار او می شتافتند و آن حضرت را چون نگینی دربر می گرفتند .   امام(ع)  در حرکتش از مدینه به خراسان به شهر نیشابور رسید مردم زیادى به استقبال امام(ع) شتافتند و از امام درخواست کردند تا آنها را با حدیثى از پدران خود خشنود سازد. امام(ع) فرمود: پدرم از پدرش و او نیز از پدرش...تا على(ع) و او از رسول خدا(ص) و رسول خدا(ص) نیز از خداوند متعال نقل فرمود که: لا اله الا الله حصنى فمن دخل حصنى امن من عذابی; لا اله الا الله دژ استوار من است، پس هرکس در این حصار وارد شود از عذابم محفوظ است. امام چند قدمى حرکت کردند و سپس برگشت و فرمود: بشرطها و انا من شروطها، به شرطهاى آن و من از جمله شرطهاى آن هستم.در حقیت امام به مردم فهماند که امام برحق است و توحید بدون وجود امام معصوم و گزیده خداوند در جامعه اسلامی تحقق عینی نمی یابد. در این حال از نظر موقعیت زمانی نیز حکومت مامون را به چالش عقیدتی ژرفی در جامعه اسلامی فرا خواند . این حدیث به حدیث سلسله الذهب(زنجیره طلایی) معروف است .
امام پس از مدتی به خراسان وارد شد . در آن مکان  مامون ابتدا به امام (ع) پیشنهاد خلافت کرد اما امام به هیچ وجه آن را نپذیرفت . پس از آن وی از امام (ع) خواست که ولایتعهدی را عهده دار شود.  امام نیز از این امر به شدت احتراز جست . مأمون دست از پیشنهاد خود برنداشت و مذاکرات به مدت دو ماه ادامه یافت. سرانجام پیشنـهاد خـلافت را بـه ولایتعهدى تغییر داد و با گستاخى تمام  امام (ع) را به قتل تهدید کرد . حضرت، که  هیچ راه گریزى براى خود نیافت، مجبور شد مقام ولایتعهدى را بپذیرد  مشروط بر این که به فرموده  خود امام (ع) ،  از موضع حکومتى امر و نهى نکند ، فتوى ندهد ، قضاوت نکند وکسى را بر مسند ننشاند و کسى را از مقام خود عزل نکند و چیزى را که در حکومت است، تغییر ندهد . به هر حال، مقام ولایتعهدى به طور رسمى در ماه رمضان سال 201 هجرى قمرى اعلام شد و مأمون آن را به تمامى آفاق حکومتش ابلاغ نمود  .
امام رضا(ع) دردوران ولایتعهدی شان در جهت کاستن از فشار های وارده بر شیعیان گامهای مهمی برداشتند .
امام رضا( ع) عالم آل محمد بودند  و دانشمند خاندان طه . ابراهیم بن عباس صولى گوید: هرگز ندیدم چیزى از امام رضا(ع) پرسیده شود و او پاسخش را نداند و در زمان و عصر او کسى را داناتر و آگاه تر از او نیافتم. همو مى گوید: هرگز ندیدم ابوالحسن (ع) کسى را با سخن خود ناراحت کند و هرگز سخن کسى را قطع نمى کرد. هیچ گاه - در صورت قدرت و توانایى - حاجت کسى را رد نمى کرد. هرگز پاى خود را در برابر همنشینش نمى گشود و در نزد او بر جایى تکیه نمى داد. هرگز صداى آن حضرت به قهقهه بلند نمى شد، بلکه خنده آن حضرت فقط تبسم بود. حضرت(ع) همواره همراه غلامان بر سر یک سفره مى نشست و مى فرمود: هیچ کس را بر دیگرى برترى نیست مگر به تقوا و اطاعت از خداوند .کمالات  اخلاقی آن حضرت به اندازه ای است که در این مقال اندک نمی گنجد . سرانجام با انجام کلیه تمهیدات مامون نتوانست حضور گهر بار امام (ع) را تحمل کند و در آخر صفر سال 203 ه ق  ایشان را با سم به شهادت رساند .  پیکر مطهر او را در طوس در قبه هارونی سرای حمید بن قحطبه طایی به خاک سپردند . مرقد مطهر  ایشان در مشهد مقدس زیارتگاه عاشقان خاندان طه از سراسر جهان است .

همه ساله چنین روزی به عنوان روز بزرگداشت سعدی علیه الرحمه در کشور گرامی داشته می شود . مشرف الدین مصلح ابن عبدالله سعدی شیرازی  در چنین روزی در سال 694ه .ق ( 1292 میلادی) در شیراز وفات یافت. سعدی در سال 606 ه ق در  شیراز متولد شد و دانش های نخستین را در زادگاهش آموخت. و برای تکمیل آنها به مدرسه نظامیه بغداد رفت. سعدی به مسافرت علاقه بسیار داشت و نیمی از عمر خود را در سیر و سفر سپری کرد. او پس از یک مسافرت طولانی که حدود چهل سال به طول انجامید به شیراز بازگشت و مشغول تالیف و تصنیف شد. دیوان اشعار (کلیات)، بوستان و گلستان سعدی از مهمترین آثار اویند.

وقتی دل سودایی می‌رفت به بستان‌ها      بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان‌ها 
گه نعره زدی بلبل گه جامه دریدی گل      با یاد تو افتادم از یاد برفت آن‌ها 
ای مهر تو در دل‌ها وی مهر تو بر لب‌ها   وی شور تو در سرها وی سر تو در جان‌ها 
تا عهد تو دربستم عهد همه بشکستم   بعد از تو روا باشد نقض همه پیمان‌ها 
تا خار غم عشقت آویخته در دامن   کوته نظری باشد رفتن به گلستان‌ها 
آن را که چنین دردی از پای دراندازد   باید که فروشوید دست از همه درمان‌ها 
گر در طلب رنجی ما را برسد شاید   چون عشق حرم باشد سهلست بیابان‌ها 
هر تیر که در کیشست گر بر دل ریش آید   ما نیز یکی باشیم از جمله قربان‌ها 
هر کو نظری دارد با یار کمان ابرو   باید که سپر باشد پیش همه پیکان‌ها 
گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش   می‌گویم و بعد از من گویند به دوران‌ها