آیت الله سید محمود طالقانی ملقب به ابوذر زمان در سال 1282 ه ش در دهستان گلیرد از توابع طالقان دیده به جهان گشود . پدر بزرگوارش ابوالحسن طالقانی از عالمان دینی دوران خود به شمار می رفت و بد ین لحاظ فرزند خود را برای تحصیل علوم دینی به قم فرستاد . سید محمود تاسن 28 سالگی به تحصیلا ت خود در علوم اسلامی در مدارس رضویه و فیضیه قم ادامه داد و پس از آن در مدرسه سپهسالار ( شهید مطهری کنونی ) شروع به تدریس کرد . او در سال 1318 برای نخستین بار به جهت اعتراض رسمی به حکومت به جهت هتک حرمت اسلام به زندان محکوم شد وی اما پس از رهایی از زندان تحصیل و تدریس خود را ادامه داد و در سال های سی و سی و یک به اردن و مصر مسافرت کرد . آیت الله طالقانی در مبارزات ملی شدن نفت فعالانه حضور داشت و فردای 28 مرداد 1332 به جرم پنهان کردن نواب صفوی رهبر فداییان اسلام ؛ در خانه اش دستگیرشد و به زندان افتاد . او پس از هربار که به زندان می افتاد عزم خود را بیشتر جزم می کرد و به مبارزه علیه رژیم ستمشاهی به شکل جدی تری می نگریست تا اینکه پس از چند دوره زندان سرانجام در سال 1356 به ده سال زندان محکوم ولی در اثر اعتراضات مردمی در هشتم آبان 1357 از زندان آزاد شد .با خباثت و خیانتهایی که سازمانهایی چون « چریکهای فدایی خلق »( کمونیستها ) و« مجاهدین خلق »( منافقین ) مرتکب شدند و اثبات کردند که هیچ هدفی جز سلطه کمونیسم شوروی و خائنین بر ایران ندارند ، طالقانی نیزپس از انقلاب اسلامی برآشفت . سرانجام در خطبه های نماز عید فطر در روز 2 / 6 / 1358 حرف دل خویش را زد و ناراحتی و عصبانیت خود را این گونه ابراز کرد :
« چقدر ما سعی کردیم و کوشیدیم با مذاکره ، با مهربانی و دور هم نشستن مسائل را حل کنیم . چه با این جوجه کمونیستهای داخل خودمان ( چریکهای فدایی و حزب توده ) ، چه با آنها ( مجاهدین خلق ) .یک مشت جوان احساساتی 30 ساله ، خیال می کنند قیم همه مردم هستند . قیم همه زنان ما هستند . زنان ما احتیاج به قیم ندارند . می گویند زنها حقشان پایمال شده ، مگر خودشان نمی توانند حرف بزنند ؟ می گویند کارگرها حقشان پایمال شده ، به تو چه که دستت پینه نزده . نشستی فقط شعار می دهی . جوانهای مسلمان ما هستند که در این آفتاب و با این زبان روزه ، در میان مزارع کار می کنند . آنجا نشستی فقط شعار می دهی ؟ این شد مسئله ؟
من خودم را برای دفاع از اینها داشتم فدا می کردم . حتی در مقابل بعضی از تنگ نظرها ، اندک بینها ، ما را متهم کردند . حتی خود رهبر به من فرمود در مورد اینها چرا مسامحه می کنی ؟ می گفتم شاید به نصیحت و موعظه و تغییر شرایط و اوضاع به عامه مردم جذب شوند . و دیگر حوصله همه را سر آورده اند .
ببینید آن رهبری که سراپا دلسوزی نسبت به محرومین و مستضعفین است ، چگونه او را به خشم آوردند . این کار بود ؟ حالا بچشند جزای اعمال خودشان را ، با کارهایی که کردند دیگر در میان مردم جایی ندارند . بروند فکر دیگری بکنند ... »
پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم در پنجم مرداد 1358 به فرمان امام خمینی ره نخستین نماز جمعه را در دانشگاه تهران اقامه کرد .
آن عالم ربانی سرانجام در چنین روزی در سال 1358 دار فانی را وداع گفت . آیت الله طالقانی در طول حیات پبر برکت خویش آثار گرانبهایی نیز از خود به جای نهاد که از میان آنها می توان به تفسیر پرتوی از قرآن در 5 جلد ، اسلام و مالکیت ، آ ینده بشریت ، تفسیر سوره یوسف ، جهاد و شهادت ، مرجعیت و روحانیت و شرح نهج البلاغه اشاره کرد .
امام راحل درباره وی فرمود :« او برای اسلام به منزله حضرت اباذر بود . زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده .